غیبت نام قره داغ در چکامه سرایی برای مشروطه و ستارخان
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از برگزاری همایش بزرگ سرداران مشروطیت در مهد مشروطه خواهی کشور خبرداد
غیبت نام قره داغ در چکامه سرایی برای مشروطه و ستارخان
دو هفته نامه گویا/ چاپ اهر:رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از برگزاری همایش بزرگ سرداران مشروطیت در مهد مشروطه خواهی کشور خبرداد. تراب محمدی تاریخ احتمالی برگزاری همایش سرداران مشروطیت را خردادماه سال جاری عنوان کرد و گفت:« اگر این امکان فراهم شود، مایلیم همایش سرداران مشروطیت را در روز 17 خرداد ماه، مصادف با روز تاریخی شکست استبداد توسط ستارخان سردار ملی برگزار شود و اگر این امکان فراهم نشود، مناسبت دیگری را برای برگزاری این همایش مد نظر قرار خواهیم داد.» به گفته وی، « مرمت خانه ستارخان نیز در مراحل پایانی خود قرار دارد و این خانه با نام خود ستارخان افتتاح خواهد شد تا مردم بتوانند در مورد این شخصیت برجسته و تاریخ مشروطه و مشروطه خواهی اطلاعات درست و دقیق کسب نمایند.»
رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری همچنین از برگزاری سه همایش دیگر برای « علامه جعفری »، « ثقه الاسلام » و « پروین اعتصامی » در سال جاری خبر داده است. سال پیش نیز از برگزاری همایش بزرگداشت سه علامه ی « جعفری »، « امینی » و « طباطبایی » خبر به میان آمده بود. رویکرد به چنین برنامه های فرهنگی ارزنده ای همواره باید مورد توجه و استقبال باشد و جامعه ی ما بیش از این با مفاخر و شخصیت های برجسته ی خویش فاصله نگیرند و اما آن چه در این موضوع مورد غفلت واقع شده است، نقش گوشه گوشه ی کشور و مناطق در رشد و شکل گیری شخصیت ها و قهرمان ها و حتی رویدادهای بزرگ تاریخی می باشد. بی شک همه ی نقاط کشور و در بحث حاضر همه ی شهرستان ها و نواحی و مناطق استان در برگ برگ تاریخ ملی و محلی نقش آفرین بوده اند و بی توجهی به این نقش پیامدهای خوشآیندی نخواهد داشت. امروز یک شخصیت علمی را تنها به خاطر این که در تبریز به دنیا آمده، یا پدرش تبریزی بوده، تبریزی می نامیم هرچند در گوشه ی دیگر دنیا رشد و نمو یافته و اکنون نیز حیات دارد. لذا شایسته است در توجه به مفاخر خویش زادگاه آن ها را فراموش نکنیم و در همایش ها و بزرگداشت ها مد نظر قرار دهیم. مراکز استانی در تعریف چنین برنامه هایی باید دید استانی داشته باشند و مواریث فرهنگی استان در نقاط دیگر آن نیز توجه کنند. تا کنون همایش ها و برنامه های متعددی در موضوع مشروطیت و به ویژه نقش ستارخان ـ سردار ملی ایران ـ برگزار شده است و اما دریغ از برنامه ای کوچک در زادگاه او ورزقان که این منطقه را نیز در هویت یابی فرهنگی تلنگری بدهد و از ناحیه ی همین بدسلیقگی است که در میدان شهری چون ورزقان به جای تندیس ستارخان، شاهد تندیس غاز هستیم. از سه علامه ی مذکور با پسوند تبریزی یاد می کنند و زادگاه آن ها را مورد بی توجهی قرار می دهند. از سوی دیگر استان آذربایجان شرقی 19 شهرستان دارد و تبریز تنها یکی از این شهرستان هاست و بودجه ها و اعتبارات سازمان ها و مراکز استانی متعلق به همه ی این مناطق استان است. همه ی شهروندان استان در هر شهرستانی که باشند همانند تبریز به سینما و موزه و نمایشگاه کتاب و نقاشی و برنامه های موسیقی و جشنواره های فرهنگی نیاز دارند. همه ی آن ها باید مورد پوشش برنامه های فرهنگی و هنری قرار گیرند و در این مسیر برگزاری همایش و بزرگداشت برای شخصیت ها و رویدادها با عنایت به محل زاد و نمو مربوط کم ترین حقی است که باید مورد توجه و تأکید قرار گیرد. از این منظر است که انتظار می رود همایش سرداران مشروطیت در زادگاه سردار ارشد مشروطیت ـ ستارخان ـ در منطقه ی سردارخیز ورزقان برگزار شود. تا نام ورزقان نیز جایگاه شایسته ی خویش را در این موضوع پیدا کند. وجود خانه ی امیرارشد با عنوان « سرای سرداران » محل مناسبی برای چنین همایشی است. کمااین که مورد مرمت قرار گرفته و برای چنین برنامه هایی معنادار است. ضمن این که بیش از 30 شخصیت و قهرمان قره داغی در روند انقلاب مشروطیت و ایفای نقش آذربایجان در این مهم و براندازی استبداد صغیر محمدعلی شاه حضور پرافتخار یافته اند و متأسفانه تا کنون همایش مستقلی برای سرداران قره داغی مشروطه و نقش قره داغ در انقلاب مشروطه برگزار نشده است. مهم تر این که برای تثبیت نام قره داغ و سهم این منطقه در مشروطه به طور علمی و رسمی گام مؤثری لازم است. هرچند در کتب درسی ( تاریخ معاصر ایران ) ستارخان اهل ارسباران ( قره داغ ) معرفی شده و این در حد خود ارزشمند است.
همچنین بزرگداشت علامه جعفری در ورزقان نیز قدمی می تواند باشد برای احترام به خاکی که علامه جعفری را زاده است و این از احترام و خاکی که او را پرورش داده، کم نمی کند. هرچند همه ی این مباحث در چارچوب کلان میهنی معنادارتر است و اما باید قبول کرد که هویت ملی با احساس تعلق همه ی نقاط کشور با ویژگی های فرهنگی و تاریخی خاص خود در تاریخ و فرهنگ ملی محقق می شود.
ارسباران منطقه ای تاریخی است با وسعت بیش از 12 هزار کیلومتر مربع در شمال غرب کشور ایران که علی رغم نرخ بالای مهاجرت قریب نیم میلیون نفر در آن زندگی می کنند و با دو کشور همسایه است. ناحیه ای خاص با هویت تاریخی و تجانس فرهنگی و تعریف جغرافیایی و ساخت اجتماعی ویژه که از سال 1314 شمسی به این نام نیز نامیده شد و پیش تر قراجه داغ نام داشت. نامی که امروز نیز به شکل « قره داغ » برایش محفوظ است. همان « 18 محال » معروف که در تقسیمات کشوری ابتدا شامل شهرستان اهر می شد و امروز شامل شهرستان های اهر، ورزقان، کلیبر، خداآفرين و هریس و بخش هایی از شهرستان های جلفا، مشکین شهر، پارس آباد و گرمی می شود. این همه در هفته نامه ی « شهاب اهر » که نیم قرن پیش در اهر چاپ می شد، نمود داشت. ارسباران عمدتاً دارای توان های محیطی کشاورزی، دامداری، باغداری، معدن و گردشگری است. منطقه ای که خلاصه ی ایران زمین است و روزگاری هند کوچکش می گفتند. و شعار آذربایجان شرقی اگر این است که « آذربایجان سر ایران است.» به یقین می توان گفت « ارسباران، سر آذربایجان است.» از انجیر و انار و عسل و پنبه و سیب دارد تا مس و طلا. سومین منطقه ی جنگلی کشور را در خود دارد و تنوع گونه های گیاهی و جانوری آن بیش از قاره اروپاست. یکی از سه ایل پرجمعیت عشایر کشور در آن ییلاق و قشلاق می کنند و یکی از مناطق 20 گانه ی معدنی آن به حساب می آید. در تاریخ نقشی شایسته ایفا کرده و به ویژه در عصر قاجار اثرات ملی بر تاریخ داشته است. جای جایش پر از محوطه ها و گورستان های تاریخی و قلعه های بسیار است و کشف نشانه های 7هزار ساله ی تمدن شهرنشینی در آن، قدمت تمدن را تکانی داد. انسان های بزرگی از خاکش برخاسته اند و بر صدر نشسته اند. از شیخ شهاب الدین اهری گرفته تا ستارخان قره داغی. از علامه محمد تقی جعفری گرفته تا پرفسور محمود آخوندی و امروز در جای جای ایران و جهان حضوری شایسته و مؤثر دارند. در سویی، این منطقه همچنان مقام اول را در نرخ بی سوادی دارد، نرخ مهاجرتش نیز در صدر است و در نرخ بیکاری نیز ممتاز. تورق تاریخ نشان می دهد قراجه داغ از اوج پایین آمده و امروز فرزندانش را تکاپویی دیگر فراگرفته تا بر اوجش برسانند.