نظري به قابليت گردشگري شهرستان هوراند (1)
مي خواستم بخش پنجم « نظري به قابليت گردشگري شهرستان اهر» را به سايت گردشگري « پشتو» در بخش هوراند اختصاص دهم اما هوراند در شرف ارتقا به شهرستان است و مردمش مشتاق. هنوز از سوي دولت رسماً تشكيل شهرستان هوراند اعلام نشده اما نماينده اش پيش دستي كرده و مردم آن محال را خوشحال كرده است. در احترام به همين « اشتياق» و« اعلام» است كه با عنوان « شهرستان هوراند» مي نويسم. هنوز معرفي قابليت گردشگري شهرستان اهر تمام نشده و در فرصت هاي پيش آمده ادامه خواهم داد.
هوراند حالا دارد شهرستان مي شود و شهرستان جمع و جوري با تنوع ناهمواري ها. اين منطقه چهره كاملاً كوهستاني دارد و آب هايش اغلب به سمت شرق جاري شده و به رود « قره سو » مي پيوندند. دره علي آباد مهم ترين و بزرگ ترين دره ي اين محال است و از منظر گردشگري حائز اهميت. مهم ترين ارتفاعات هوراند « هشته سر» است و در دامنه هاي آن مانند « تازه كند»، «محمدآباد » و « نيق» و « اينجار» جنگل انبوه وجود دارد. شهر هوراند در شمال خود جنگل تنباكلو و در شمال شرقش جنگل « سماق » را دارد. جنگل هاي « زغال اخته » به ويژه در اينجار را نيز نبايد از قلم انداخت. گردو و گيلاس و...هم هست. قلعه هاي مهمي چون « پشتو» را دارد و به نظر مي رسد مهم ترين اثر تاريخي هوراند نيز همين باشد. قلعه قهقهه سال هاست كه همراه با دهستان يافت به مشكين شهر واگذار شده است.
چنانچه تحقق يابد عبور بزرگراه « تبريز ـ اهر ـ باكو » مهم ترين اتفاق در جهت رشد اين منطقه خواهد شد. صحبت از چند سد كوچك در ميان است اما مهم ترين روديداد از اين نوع، احداث سد « عمارت » در شرق هوراند و بر روي « قره سو» است كه البته خود متعلق به شهرستان گرمي است اما فايده اش براي هوراند نيز كم نيست. محل اتصال علي آباد با قره سو و در امتدادش به سمت شمال همين سد از مكان هاي مهم گردشگري مي تواند باشد.
از مهم ترين مكان ها و سايت هاي مستعد گردشگري در محال هوراند مي توان « چيناب »، « پشتو»، « هشته سر و دره ي محمدآباد ـ اينجار»، « دره علي آباد»، « جنگل تنباكلو»، « سماق» و.... را نام برد. اگرچه جاذبه هاي منفرد و مكان هاي متعدد ديدني بسيار دارد اما موارد مطرح شده قابليت تعريف به عنوان سايت گردشگري را به علت گستردگي مكان و تنوع جاذبه ها، دارند.
شهر هوراند از فراز « فرهاد داشي » ديده مي شود
اغلب زغال را با كليبر مي شناسيم و مي شناسند اما زغال هوراند كم از زغال كليبر نيست. دره اينجار و كوجان و....
حتي آرامگاه كوچك يك امامزاده در ارتفاعات هشته سر ( بين روستاي محمدآباد و نيق ) نيز از دست غارتگران ميراث فرهنگي در امان نمانده است.
ارسباران منطقه ای تاریخی است با وسعت بیش از 12 هزار کیلومتر مربع در شمال غرب کشور ایران که علی رغم نرخ بالای مهاجرت قریب نیم میلیون نفر در آن زندگی می کنند و با دو کشور همسایه است. ناحیه ای خاص با هویت تاریخی و تجانس فرهنگی و تعریف جغرافیایی و ساخت اجتماعی ویژه که از سال 1314 شمسی به این نام نیز نامیده شد و پیش تر قراجه داغ نام داشت. نامی که امروز نیز به شکل « قره داغ » برایش محفوظ است. همان « 18 محال » معروف که در تقسیمات کشوری ابتدا شامل شهرستان اهر می شد و امروز شامل شهرستان های اهر، ورزقان، کلیبر، خداآفرين و هریس و بخش هایی از شهرستان های جلفا، مشکین شهر، پارس آباد و گرمی می شود. این همه در هفته نامه ی « شهاب اهر » که نیم قرن پیش در اهر چاپ می شد، نمود داشت. ارسباران عمدتاً دارای توان های محیطی کشاورزی، دامداری، باغداری، معدن و گردشگری است. منطقه ای که خلاصه ی ایران زمین است و روزگاری هند کوچکش می گفتند. و شعار آذربایجان شرقی اگر این است که « آذربایجان سر ایران است.» به یقین می توان گفت « ارسباران، سر آذربایجان است.» از انجیر و انار و عسل و پنبه و سیب دارد تا مس و طلا. سومین منطقه ی جنگلی کشور را در خود دارد و تنوع گونه های گیاهی و جانوری آن بیش از قاره اروپاست. یکی از سه ایل پرجمعیت عشایر کشور در آن ییلاق و قشلاق می کنند و یکی از مناطق 20 گانه ی معدنی آن به حساب می آید. در تاریخ نقشی شایسته ایفا کرده و به ویژه در عصر قاجار اثرات ملی بر تاریخ داشته است. جای جایش پر از محوطه ها و گورستان های تاریخی و قلعه های بسیار است و کشف نشانه های 7هزار ساله ی تمدن شهرنشینی در آن، قدمت تمدن را تکانی داد. انسان های بزرگی از خاکش برخاسته اند و بر صدر نشسته اند. از شیخ شهاب الدین اهری گرفته تا ستارخان قره داغی. از علامه محمد تقی جعفری گرفته تا پرفسور محمود آخوندی و امروز در جای جای ایران و جهان حضوری شایسته و مؤثر دارند. در سویی، این منطقه همچنان مقام اول را در نرخ بی سوادی دارد، نرخ مهاجرتش نیز در صدر است و در نرخ بیکاری نیز ممتاز. تورق تاریخ نشان می دهد قراجه داغ از اوج پایین آمده و امروز فرزندانش را تکاپویی دیگر فراگرفته تا بر اوجش برسانند.